12.30.2015

    ՆԵՐԱԾՈՒԹՅԱՆ ՓՈԽԱՐԵՆ
    Անգլերենի վերաբերյալ կան բավականին շատ ձեռնարկներ: Դրանցից մի քանիսը անձամբ ուսումնասիրել եմ: Լավ են գրված, քերականության բաժնով, վարժություններով, անհրաժեշտ բառարանով: Բայց միշտ ունեցել եմ այս հարցը. այն կարող է ապահովել բանավոր անգլերենի անհրաժեշտ պաշարը: Իսկ դպրոցներում շրջանառվող դասագրքերը պարզապես հասցվել են կատարելության: Բայց ես չգիտեմ մեկ շրջանավարտ, որը դպրոցական իր գիտելիքներով կարողանա ազատ հաղորդակցել բանավոր անգլերենով: Ի միջիայլոց սա բավականին լուրջ խնդիր է, սրանով մտահոգվել և շարունակում են մտահոգվել մեծ թվով մեթոդաբաններ: Մինչ օրս կան հարյուրավոր մեթոդներ օտար լեզուների արդյունավետ ուսուցման, բայց բոլորն էլ մնում են թերի ու անկատար:
    Մասնագետները փաստում են, որ լեզվին տիրապետելու համար անհրաժեշտ է 3-5 հազար բառային միավորի և քերականության իմացություն: Այսինքն եթե դուք կարողանաք տիրապետել նվազագույնը 3 000 բառից բաղկացած բառապաշարին և իմանաք լեզվի հիմնական քերականական օրենքները, ապա դուք կարող կլինեք հասկանալ և բացատրվել ատյալ օտար լեզվով: Բայց իմ անձնական փորձառությունը ցույց է տալիս, որ բառապաշարային և քերականական անհրաժեշտ գիտելիքների առկայությունը բավարար չէ, անհրաժեշտ է ԲԱՆԱՎՈՐ ԽՈՍՔԱՅԻՆ ԿԱՐՈՂՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԶԱՐԳԱՑՈՒՄ: Այս բլոգի Բանավոր անգլերեն բաժնի նպատակը այդ կարողությունների զարգացումն է: Յուրաքանչյուր իմացած կան նոր յուրացվող թեան պետք է անպայմանորեն ամրապնդվի անդադար կրկնություններով: Եթե դուք սովորցիք 20 նոր բառեր, դա դեռևս չի նշանակում, որ ձեր բանավոր խոսքը արդեն հարստացավ, դուք պետք է այդ բառերը կրկնեք, օգտագործեք զանազան նախադասությունների մեջ, աշխատեք նախադասությունների արտասանության, արտասանության սահունության և տևողության վրա: Իսկ այս ամենի դիմաց պահանջվում է միայն հ ա մ բ ե ր ու թ յ ու ն:
---------------------------------------------------------------------------------------
1. ՎԱՐԺԱՆՔ    Բառեր /10/
Pen-գրիչ,
book-գիրք,
bag-պայուսակ,
boy-տղա,
girl-աղջիկ,
cat-կատու,
car-ավտոմեքենա,
table-սեղակ,
dog-շուն,
pencil-մատիտ

Այս վարժանքի նպատակն է այս բառերով կազմել պարզագույն նախադասություններ:
Նմուշ`  It is a pen. /Սա գրիչ է/,  It's a pen.
              This is a pen. /Սա գրիչ է/
Պետք է նախադասությունները կազմել տված հերթականությամբ, ապա` հակառակ հերթականությամբ: Վարժանքը կատարելիս հետևել ընդհանուր տևողությանը, այն չպետք է գերազանցի 10 վայրկյանը: Վերարտադրությունը հասցնել անգիր ասելուն:

It is a …            This is a ...
 
Եթե ստացվեց փորձիր երկրորդ վարժանքը:
------------------------------------------------------------------------
2. ՎԱՐԺԱՆՔ
Նպատակն է`  My և your բառերի կիրառում:

My-իմ, your-քո, ձեր

    It is my …        This is my ...
    It is your …    This is your ...

Նմուշ` It is my pen. Պետք է օգտագործել առաջին վարժանքի 10 բառերը:
Ընդհանուր առաջադրանքը կրկնել շուրջ տաս անգամ: Ջանալ it is -ի փոխարեն օգտագործել it's:

-----------------------------------------------------------
3. ՎԱՐԺԱՆՔ           Բառեր /15/
Նպատակը` անձնական դերանունների կիրառում, to be բայի ներկա ժամանակով խոնարհում:

I – ես                 we- մենք                I am.        We are.
You- դու            you- դուք                You are.    You are.
He- նա             they-նրանք             He is.        They are.
She- նա                                            She is.
It – սա, դա, նա                                It is.

a doctor-բժիշկ,
a teacher-ուսուցիչ,
a student-ուսանող,
a driver-վարորդ,
a painter-նկարչ,
a king-թագավոր,
a schoolboy-աշակերտ,
a schoolgirl-աշակերտուհի

Նմուշ` I am a doctor. You are a doctor. He is a doctor. և այլն
            I am a teacher. You are a teacher.

Արագ և սահուն բանավորը ապահովելու համար պարտադիր է յուրացնել սեղմ արտասանելու ձևերը

I am - I'm               we are - we're
you are - you're      you are - you're
he is - he's              they are - they're
she is - she's
it is - it's

Ուշադիր լինել, որ you're ձևը ճիշտ հնչի /ոչ թե յուըր, այլ յոր/:

12.29.2015

ԳՈՅԱԿԱՆԻ ԹԻՎԸ

 Անգլերենը հայերենի նման ունի գոյականի երկու թիվ` եզակի և հոգնակի:
Եզակի թվով դրված գոյականը ներկայացնում է մեկ առարկա (տեղ, անձ, երևույթ): Բոլոր անհաշվելի գոյականները ունեն միայն եզակի թիվ:
Հոգնակի թիվ ունեն հաշվելի գոյականները, սրանց դեպքում կարող ենք ասել դրանց անհատական քանակը:
ա. Գոյականների զգալի մասի հոգնակին կազմվում է -s  կամ -es ավելացնելով գոյականին:
book-books
car-cars
girl-girls
chair-chairs
Այն գոյականները, որոնք վերջանում են -ch, -x, -s կամ -ss, հոգնակի թվում ստանում են -es:
kiss-kisses
box-boxes
match-matches
Պետք է ուշադրություն դարձնել, որ շատ բառարաններում bus բառի հոգնակին գրվում է busses, սա ընդունված է այն պատճառով, որ անգլերեն buses հոգնակի ձևը կենթադրի buse եզակի թիվ, ինչպես օրինակ fuse-fuses: Բայց պետք է իմանալ, որ bass գոյականի հոգնակին ևս basses բառն է:
բ. Եթե գոյականը վերջանում է y տառով, որից առաջ չկա ձայնավոր, ապա y-ը դառնում է -ies: Իսկ եթե -y -ից առաջ կա ձայնավոր, ապա միայն ավելացնում ենք -s:
cry-cries
fly-flies
city-cities
day-days
key-keys
toy-toys
գ. Այն գոյականները, որոնք բառավերջում ունեն -o տառ, դրանց մեծ մասը ստանում է -es:
tomato-tomatoes
potato-potatoes
hero-heroes
pamelo-pameloes
Բառավերջում կրկնակի ձայնավոր ունեցող բառերը ստանում են միայն -s:
zoo-zoos
radio-radios
studio-studios
Բացառություն են`
casino-casinos
cello-cellos
photo-photos
piano-pianos
դ. Կան գոյականներ, որոնց հոգնակին կազմվում է արմատի փոփխությամբ:
child - children
woman - women
man - men
person - people
goose - geese
mouse - mice
tooth-teeth
foot-feet
cactus-cacti (նաև` cactuses)
fungus-fungi
nucleus-nuclei
syllabus-syllabi
thesis-theses
crisis-crises
phenomenon-phenomena
criterion-criteria
focus-foci
index-indices (նաև` indexes)
appendix-appendices (նաև` appendixes)
ե. Որոշ գոյականների եզակի և հոգնակի թվերը համընկնում են:
sheep-sheep
fish-fish
species-species
deer-deer
barracks-barracks

Ձկների տեսակ ներկայացնող որոշ բառեր ևս մնում են անփոփոխ
carp, cod, mackerel, pike, plaice, salmon, squid, trout, turbot
կան նաև հոգնակիում -s ստացող տեսակներ` crabs, sharks և այլն:
զ. Կան մի քանի գոյականներ (իմ կարծիքով թվով 13 հատ), որոնցում f տառը վերածվում է v-ի:
calf-calves (հորթ)
elf-elves (թզուկ)
half-halves (կես)
knife-knives (դանակ)
leaf-leaves (տերև, թերթ)
life-lives (կյանք)
loaf-loaves (հաց, նկանակ)
self-selves (հենց ինքը)
sheaf-sheaves (կապոց)
shelf-shelves (դարակ)
thief-thieves (գող)
wife-wives (կին)
wolf-wolves (գայլ)
Իսկ warf, hoof, scarf  բառերիի դեպքում կիրառելի են երկու ձևերն էլ, օրինակ` warfs  և  warves:

Մյուս բոլոր գոյականները, որոնք վերջանում են -f տառով, հոգնակի թվում f-ը չի դառնում v:
cliff-cliffs
է. Կան այնպիսի գոյակններ, որոնք արտաքնապես ունեն հոգնակի կազմություն, բայց պահանջում են եզակի թվով դրված բայ: Դրանցից են` news, gymnastics, mathematics, athletics, linguistics, politics ... (-ics վերջածանցով):
That news was good.
Mathematics is very difficult.
թ. Կան գոյականներ, որոնք չունեն եզակի թիվ և միշտ պահանջում են հոգնակի թվով դրված բայ:
trousers     (His trousers are too long.)       
jeans ( My jeans are black.)       
glasses (These glasses are expensive.)       
scissors        
shorts        
thanks         
stairs         
congratulations        
wages         
spectacles        
goods        

12.24.2015

SPELLING



Գոյականները, բայերը և ածականները կարող են ունենալ հետևյալ վերջավորությունները`
Գորայանները`  + -s/es(հոգնակի թիվ) books       ideas      matches
բայ + -s/es ( he/she/it վերջում) works        enjoys         washes
բայ+ -ing working        enjoying        washing
բայ + -ed worked         enjoyed          washed
ածական+ -er
(
համեմատական աստիճան) cheaper         quicker         brighter
ածական+ -est
(
գերադրական աստիճան) cheapest         quickest        brightest
ածական+ -ly
(
մակբայ) cheaply       quickly        brightly

Երբ օգտագործում ենք այս վերջավորությունները, գրության ձևը փոխվում է: Այդ փոփոխությունները բերված են ներքևում:
Ձայնավորներ և բաղաձայներ
a e i o u -ձայնավորներ
Մնացած տառերը (b c d f և այլն) -բաղաձայներ
1 Գոյականներ և բայեր+ -s/es.
-es վերջավորությունը գրվում է, երբ բառը ավարտվում է -s/-ss/-sh/-ch/-x վերջավորություններով`

match/matches        bus/buses        box/boxes
wash/washes         miss/misses          search/searches

Պետք է հիշել`

potato/potatoes           tomato/tomatoes
do/does          go/goes

2 Բառեր, որոնք ավարտվում են –y տառով`
(baby, carry, easy և այլն)

Եթե բառն ավարտվում է բաղաձայնով  + y (-by/-ry/-sy և այլն)`

y տառը փոխվում է ie –s ից առաջ`
baby/babies      lorry/lorries         country/countries         secretary/secretaries
hurry/hurries         study/studies        apply/applies       try/tries
y փոխվում է i –ed –ից առաջ`
hurry/hurried            study/studied           apply/applied          try/tried
y փոխվում է i  -er և -est վերջավորւթյուններից առաջ`

easy/easier/easiest heavy/heavier/heaviest lucky/luckier/luckiest
y փոխվում է i  -ly –ից առաջ`
easy/easily heavy/heavily temporary/temporarily

y չի փոխվում  -ing –ից առաջ`  hurrying            studying          applying          trying

y չի փոխվում այն բառերում, որոնք ավարտվում են ձայնավորով` ձայնավոր + y (-ay/-ey/-oy/-uy):

play/plays/played     enjoy/enjoys/enjoyed          monkey/monkeys.

Բացառություն են կազմում` day/daily
Պետք է հիշել`  pay/paid     lay/laid      say/said

3 Բայեր, որոնք ավարտվում են  -ie
(die, lie, tie).
Եթե բայը վերջանում է -ie,
ie փոխվում է y  -ing –ից առաջ`

lie/lying           die/dying            tie/tying

4 Բառեր որոնք ավարտվում են  -e
(smoke, hope, wide  և այլն)

ԲԱՅԵՐ
Եթե բայն ավարտվում է -e, մենք դուրս ենք նետում  e –տառը  -ing  -ից առաջ`

smok
e/smoking            hope/hoping           dance/dancing          confuse/confusing

Բացառություն է կազմում` be/being
Բայեր, որոնք ավարտվում են  -еe:see/seeing          agree/agreeing
Եթե կանոնավոր բայն ավարտվում է  -e, մենք ավելացնում ենք  d անցյալ ժամանակաձևը կազմելու համար (past)`
smok
e/smoked            hope/hoped            dance/danced            confuse/confused

Ածականներ և մակբայներ
Եթե ածականը վերջանում է -e, մենք ավելացնում ենք -r և -st համեմատական և գերադրական աստիճանները կազմելու համար`
wide/wider/widest
            late/later/latest           large/larger/largest

Եթե ածականը վերջանում է -e, մենք թողնում ենք   -ly –մակբայական վերջավորությունից առաջ`

polite/politely
           extreme/extremely           absolute/absolutely
Եթե ածականը վերջանում է  -le (terrible,probable և այլն), ապա մակբայ ձևավորելու համար մենք դուրս ենք նետում տառը և ավելացնում ենք  -y:

terrible/terribly
         probable/probably            reasonable/reasonably


5 Կրկնակի բաղաձայներ
(stop/stopping/stopped,           hot/hotter/hottest և այլն)

Հաճախ բայերը և ածականները վերջանում են բաղաձայն-ձայնավոր-բաղաձայն հաջորդականությամբ`
օրինակ`  stop      plan       rob      hot       thin       wet        prefer      begin
Բառավերջյան  բաղաձայնը մենք կրկնապատկում ենք`
(-pp-, -nn-
և այլն)  -ing, -ed, -er,-est  վերջավորություններից առաջ`

stop/stopping/stopped
        plan/planning/planned           rob/robbing/robbed
hot/ho
tter/hottest            thin/thinner/thinnest             wet/wetter/wettest

Եթե բառն ունի մեկիզ ավելի վանկեր (prefer, begin  և այլն), ապա մենք ավելացնում ենք վերջին բաղաձայնը միայն այն դեպքում, երբ վերջին վանկը շեշված է`

preFER/preferring/preferred              perMIT/permitting/permitted
reGRET/regre
tting/regretted                    beGIN/beginning

Իսկ եթե վերջին վանկը անշեշտ է, մենք չենք դարձնում կրկնակի վերջին բաղաձայնը`

VISit/visiting/visited
                    deVELop/developing/developed
LISten/liste
ning/listened               reMEMber/remembering/remembered

Բացառություն`  Բրիտանական անգլերենում բայերը, որոնք ավարտվում են -l  -ով , դաենում են  -ll- `-ing և -ed վերջավորություններից առաջ, անկախ վանկի շեշտված լինելուց
travel/travelling/travelled
           cancel/cancelling/cancelled

Մենք չենք կրկնապատկում բառի վերջին բաղաձայնը այն բառերում, որոնք վերջանում են երկու բաղաձայներով` (-rt, -rn, -ck և այլն)`

start/starting/started
          turn/turning/turned            thick/thicker/thickest

Մենք չենք կրկնապատկում բառի վերջին բաղաձայնը, եթե նրանից առաջ կան երկու ձայնավորներ (-oil, -eed, -ain և այլն)`

boil/boiling/boiled
               need/needing/needed               explain/explaining/explained
ch
eap/cheaper/cheapest            loud/louder/loudest             quiet/quieter/quietest


Պետք է հիշել նաև, որ չեն կրկնապատկվում բառավերջյան y և w տառերը: Բառավերջում առկա y և w տառերը հանդես չեն գալիս որպես բաղաձայն, նրանք հանդես են գալիս որպես ձայնավոր հնչյունի մի մաս`

stay/staying/stayed
             grow/growing             new/newer/newest
Spelling

Գոյականները, բայերը և ածականները կարող են ունենալ հետևյալ վերջավորությունները`
Գորայանները`  + -s/es(հոգնակի թիվ) books       ideas      matches
բայ + -s/es ( he/she/it վերջում) works        enjoys         washes
բայ+ -ing working        enjoying        washing
բայ + -ed worked         enjoyed          washed
ածական+ -er
(
համեմատական աստիճան) cheaper         quicker         brighter
ածական+ -est
(
գերադրական աստիճան) cheapest         quickest        brightest
ածական+ -ly
(
մակբայ) cheaply       quickly        brightly

Երբ օգտագործում ենք այս վերջավորությունները, գրության ձևը փոխվում է: Այդ փոփոխությունները բերված են ներքևում:
Ձայնավորներ և բաղաձայներ
a e i o u -ձայնավորներ
Մնացած տառերը (b c d f և այլն) -բաղաձայներ
1 Գոյականներ և բայեր+ -s/es.
-es վերջավորությունը գրվում է, երբ բառը ավարտվում է -s/-ss/-sh/-ch/-x վերջավորություններով`

match/matches        bus/buses        box/boxes
wash/washes         miss/misses          search/searches

Պետք է հիշել`

potato/potatoes           tomato/tomatoes
do/does          go/goes

2 Բառեր, որոնք ավարտվում են –y տառով`
(baby, carry, easy և այլն)

Եթե բառն ավարտվում է բաղաձայնով  + y (-by/-ry/-sy և այլն)`

y տառը փոխվում է ie –s ից առաջ`
baby/babies      lorry/lorries         country/countries         secretary/secretaries
hurry/hurries         study/studies        apply/applies       try/tries
y փոխվում է i –ed –ից առաջ`
hurry/hurried            study/studied           apply/applied          try/tried
y փոխվում է i  -er և -est վերջավորւթյուններից առաջ`

easy/easier/easiest heavy/heavier/heaviest lucky/luckier/luckiest
y փոխվում է i  -ly –ից առաջ`
easy/easily heavy/heavily temporary/temporarily

y չի փոխվում  -ing –ից առաջ`  hurrying            studying          applying          trying

y չի փոխվում այն բառերում, որոնք ավարտվում են ձայնավորով` ձայնավոր + y (-ay/-ey/-oy/-uy):

play/plays/played     enjoy/enjoys/enjoyed          monkey/monkeys.

Բացառություն են կազմում` day/daily
Պետք է հիշել`  pay/paid     lay/laid      say/said

3 Բայեր, որոնք ավարտվում են  -ie
(die, lie, tie).
Եթե բայը վերջանում է -ie,
ie փոխվում է y  -ing –ից առաջ`

lie/lying           die/dying            tie/tying

4 Բառեր որոնք ավարտվում են  -e
(smoke, hope, wide  և այլն)

ԲԱՅԵՐ
Եթե բայն ավարտվում է -e, մենք դուրս ենք նետում  e –տառը  -ing  -ից առաջ`

smok
e/smoking            hope/hoping           dance/dancing          confuse/confusing

Բացառություն է կազմում` be/being
Բայեր, որոնք ավարտվում են  -еe:see/seeing          agree/agreeing
Եթե կանոնավոր բայն ավարտվում է  -e, մենք ավելացնում ենք  d անցյալ ժամանակաձևը կազմելու համար (past)`
smok
e/smoked            hope/hoped            dance/danced            confuse/confused

Ածականներ և մակբայներ
Եթե ածականը վերջանում է -e, մենք ավելացնում ենք -r և -st համեմատական և գերադրական աստիճանները կազմելու համար`
wide/wider/widest
            late/later/latest           large/larger/largest

Եթե ածականը վերջանում է -e, մենք թողնում ենք   -ly –մակբայական վերջավորությունից առաջ`

polite/politely
           extreme/extremely           absolute/absolutely
Եթե ածականը վերջանում է  -le (terrible,probable և այլն), ապա մակբայ ձևավորելու համար մենք դուրս ենք նետում տառը և ավելացնում ենք  -y:

terrible/terribly
         probable/probably            reasonable/reasonably


5 Կրկնակի բաղաձայներ
(stop/stopping/stopped,           hot/hotter/hottest և այլն)

Հաճախ բայերը և ածականները վերջանում են բաղաձայն-ձայնավոր-բաղաձայն հաջորդականությամբ`
օրինակ`  stop      plan       rob      hot       thin       wet        prefer      begin
Բառավերջյան  բաղաձայնը մենք կրկնապատկում ենք`
(-pp-, -nn-
և այլն)  -ing, -ed, -er,-est  վերջավորություններից առաջ`

stop/stopping/stopped
        plan/planning/planned           rob/robbing/robbed
hot/ho
tter/hottest            thin/thinner/thinnest             wet/wetter/wettest

Եթե բառն ունի մեկիզ ավելի վանկեր (prefer, begin  և այլն), ապա մենք ավելացնում ենք վերջին բաղաձայնը միայն այն դեպքում, երբ վերջին վանկը շեշված է`

preFER/preferring/preferred              perMIT/permitting/permitted
reGRET/regre
tting/regretted                    beGIN/beginning

Իսկ եթե վերջին վանկը անշեշտ է, մենք չենք դարձնում կրկնակի վերջին բաղաձայնը`

VISit/visiting/visited
                    deVELop/developing/developed
LISten/liste
ning/listened               reMEMber/remembering/remembered

Բացառություն`  Բրիտանական անգլերենում բայերը, որոնք ավարտվում են -l  -ով , դաենում են  -ll- `-ing և -ed վերջավորություններից առաջ, անկախ վանկի շեշտված լինելուց
travel/travelling/travelled
           cancel/cancelling/cancelled

Մենք չենք կրկնապատկում բառի վերջին բաղաձայնը այն բառերում, որոնք վերջանում են երկու բաղաձայներով` (-rt, -rn, -ck և այլն)`

start/starting/started
          turn/turning/turned            thick/thicker/thickest

Մենք չենք կրկնապատկում բառի վերջին բաղաձայնը, եթե նրանից առաջ կան երկու ձայնավորներ (-oil, -eed, -ain և այլն)`

boil/boiling/boiled
               need/needing/needed               explain/explaining/explained
ch
eap/cheaper/cheapest            loud/louder/loudest             quiet/quieter/quietest


Պետք է հիշել նաև, որ չեն կրկնապատկվում բառավերջյան y և w տառերը: Բառավերջում առկա y և w տառերը հանդես չեն գալիս որպես բաղաձայն, նրանք հանդես են գալիս որպես ձայնավոր հնչյունի մի մաս`

stay/staying/stayed
             grow/growing             new/newer/newest